Pfizer Biontech Aşısının Alerji Riskleri Nelerdir?

BioNTech ve Moderna aşıları sonrası alerjik şok geliştiği düşünülen 4 vakayla ilgili yakın zamanda yayınlanan bilimsel bir makalede aslında bu kişilerin alerjik şok geçirmediği belirtilmiştir. Vakaların yaşadıkları durumların alerjik şok belirtilerini taklit eden panik atak, psikosomatik sorunlar ve otonom sinir sisteminin aktivasyonuna bağlı bayılma olabileceği kanısına varılmıştır. Biontech aşısının alerjisi olanlarda etkisini detaylı bir şekilde sizler için anlattık.

 Aşıya Karşı Alerjik Şok Riski Nedir?

Aralık 2020 tarihinde ABD Gıda ve İlaç Dairesi tarafından İki mRNA Koronavirüs aşısı olan BioNTech ve Moderna aşılarına acil kullanım izni verilmiştir. Bu aşıların araştırma deneylerinde alerjik şok yan etkisi gelişmemiştir. Klinik uygulamaların başlamasından sonra bir milyon dozda 2.5 ile 11.1 vakada alerjik şok bildirilmiştir.

Alerjik şok gelişen vakalara daha önce aşı uygulanmamış olması ve aşıların içinde protein içermemesine rağmen alerjik şok gelişmesi şaşırtıcı bulunmuştur.

mRNA’yı çevreleyen lipid nanopartiküller polietilen glikol (PEG) içerir. Aşılardaki PEG miktarı çok az olmasına rağmen aşı reaksiyonlarından PEG maddesinin sorumlu olduğu düşünülse de şimdiye kadar herhangi bir kanıt bulunamamıştır. Adenovirüs vektörü ile geliştirilen Koronavirüs aşısı PEG içermez ancak yapısal olarak PEG’e benzer polisorbat-80 içermektedir.

BioNTech aşısında alerji yapmasından şüphelenilen başlıca PEG temelli bileşenler şunlardır;

Alkox, MiraLax, Polikol, Corbawax, Oxyethylene polymer, Polox, Ethylene Glycol polymer, Polyethylene oxide, Polyoxyethylene diol, Ethylene Oxide polymer, Polygol, Polyoxyethylene ether, Kleanprep, Macrogol, Polyoxirane, Pol(oxy-1,2-ethanediyl), Pluriol.

Özellikle ilaç alerjisi olanların PEG alerjisi açısından değerlendirilmesi ve PEG alerjisi şüphesi olanların PEG içermeyen Koronavirüs aşısı yapılması faydalı olabilir.

Aşıdan Sonra Alerjik Şok Geliştiği Yönündeki Teşhis Yanlış Olabilir

Alerjik şok geçirdiği belirtilen 4 hasta incelendiğinde reaksiyonların alerjik olmadığı değerlendirilmiştir. Bu hastaların muayenelerinde alerjik şok belirtileri görülmemiştir. Daha sonra bu hastalarda deri testi, reaksiyonların IgE aracılı olmadığını ve dördünden üçünün aşıların ikinci dozunu hiçbir alerjik reaksiyon gelişmeden veya sadece hafif geçici belirtiler oluştuğu görülmüştür. Bir hastada alerji testi negatif olmasına rağmen, hasta ikinci doz aşının yapılamasını reddetmiştir. Sonuç olarak deri testi sonuçları ve sonraki aşılama sonuçları, ilk reaksiyonların alerjik olmadığını göstermektedir. Hastalarda, aşılama ile tetiklenen, ancak alerjik bir mekanizma ile oluşmayan belirtiler görülmüştür.

Aşıya Karşı Alerjik Reaksiyon Teşhisi Nasıl Konulur?

Koronavirüs aşısına karşı alerjik reaksiyonların teşhisinde öncelikle alerjik şokun klinik belirtileri değerlendirilir. Alerjik şok belirtileri olanlarda alerji testlerinin yapılması gerekir. Aşıya karşı alerjik reaksiyonlar öncelikle alerji uzmanları tarafından deri testi yapılıp daha sonra 1/100 oranında seyreltilerek deri içine enjekte edilip test edilmektedir.

Alerjik Şok Belirtilerini Taklit Eden Durumlar Nelerdir?

Aşılama sonrası gelişen alerjik şok belirtileri, alerjik olmayan bazı reaksiyonlar sonucu görülebilmektedir. Bu reaksiyonlar Vazovagal senkop denilen otonom sinir sisteminin aktivasyonuna bağlı gelişen bayılma nedeniyle olabilmektedir. Vazovagal senkop hastalığı anksiyete, korku, ağrı, sıcak ve nemli ortam, uzun süre ayakta kalma gibi nedenlerle ortaya çıkabiliyor. Ani tansiyon düşmesiyle beraber nabzın düşük olmasıyla kendini göstermektedir.

Ses teli spazmı hırıltı ve nefes darlığına neden olabilmektedir.

Psikosomatik belirtiler de bazen alerjik şoku taklit edebilmektedir. Panik atak durumunda alerjik şoktaki gibi ani nefes darlığı görülmesi alerjik şoku taklit edebilir. Örneğin psikolojik stres, vücutta kızarıklığa neden olabilir. Bazen boğaz ve dilde şişme hissine neden olabilir Ancak alerjik şok düşünülüyorsa adrenalin uygulamaktan kaçınılmamalıdır.

Aşıya bağlı Alerjik Şok Geliştiğini Nasıl Anlarım?

Alerjik şok sıklıkla deri, kalp, dolaşım ve solunum sistemini etkiler. Belirtiler alerjene maruz kaldıktan kısa süre sonra ortaya çıkar. Ciltte döküntü, kaşıntı, kızarıklık, dilde, dudaklarda şişlik, astım belirtileri, ses kısıklığı, tansiyon düşmesi, hızlı nabız, kusma, kramplar, bayılma gibi belirtiler alerjik şok belirtileri arasında yer alır. Alerjik şok her ne kadar deri belirtilerine sıklıkla neden olsa da deri belirtileri olmadan da alerjik şok gelişebilir.

Aşıdan sonra alerjik şokun erken belirtileri açısından dikkatli olunmalıdır. Özellikle boğazda gıdıklanma, öksürük, nezle, hapşırma, karın ağrısı gibi belirtiler aşıdan sonraki 30 dakika içinde gelişmişse sağlık personeline haber vermeniz faydalı olacaktır.

Aşıya Karşı Alerji Gelişirse Ne Yapılmalı?

Aşıdan sonra alerji gelişenlere iki uygulama yapılabilir:

• İlki, ilk doz sonrası reaksiyon geçirenlerde koruyucu antikor gelişip gelişmediğine bakılması ve yeterli koruyucu antikor gelişmişse ikinci dozun yapılmaması,
• İkincisi, farklı bir teknoloji ile geliştirilen bir aşının yapılıp 30 dakika gözlem altında tutulması önerilmektedir.

Ayrıca geçirilen reaksiyonun alerjik bir reaksiyon olup olmadığının değerlendirilmesi de oldukça önemlidir. Bu doğrultuda bir alerji uzmanının gerekli inceleme ve testleri yapması önemli bir husustur.

Alerjik Hastalığı Olan Kişiler BioNTech Aşısı Yaptırabilir mi?

Evet yaptırabilir. Alerjik astım, egzama, alerjik nezle ve diğer alerjik hastalığı olanların gerek BioNTech gerekse Çin aşısı Coronavac aşısı olmasında bir sakınca yoktur. Sadece alerjik hastalığı olanların aşılarını hastane ortamında yaptırmaları ve aşı sonrası 30 dakika gözlem altında beklemeleri faydalı olacaktır.

İlaç Alerjisi Olanlar BioNTech Aşısı Yaptırabilir mi?

Özellikle PEG maddesi içeren ilaçlara alerji öyküsü olan kişilerin aşı yapmadan önce alerji uzmanları tarafından değerlendirilmesi faydalı olabilir. PEG alerjisine bağlı ilaç alerjisi öyküsü olan kişilerin ise PEG içermeyen aşı tercih etmesi ikinci alternatiftir.

Alerji Riski Olmasına Rağmen Aşı Yapılmalı Mıdır?

Özellikle ölüm riski ve ciddi hastalık riski olanların aşı olması çok önemlidir. Aşıların alerjik şok riski oldukça düşüktür, özellikle ciddi koronavirüs hastalığı geçirme riski olanların aşı yaptırması çok daha faydalı olacaktır.

Sonuç Olarak:

• Biontech aşısına karşı reaksiyonlar, gerçek alerjik reaksiyon olmayabilir.
• Alerjisi olan kişilerin hastane ortamında aşı ve oluşabilecek risklere karşı 30 dakika gözlem altında olması faydalı olacaktır.
•  Alerjik şok olasılığına karşın acil durum ekipmanlarının ve personelinin olması önemli bir faktördür.
• Alerji şokun erken belirtilerinin bilinmesi yararlı olacaktır.
• Alerjik hastalığı olanların Koronavirüs aşısı olmasında sakınca yoktur.