Genellikle saman nezlesi olarak bilinen alerjik rinit, burnu etkileyen bir grup belirtidir. Alerjik rinit, vücudun bağışıklık sistemi çevredeki çoğu insanda tipik olarak hiçbir soruna neden olmayan bir şeyi tanıdığında ve aşırı tepki verdiğinde gelişir. Alerjik rinit, mevsimsel ya da yıl boyu devam edebilir.
Mevsimsel: Mevsimsel alerjik rinit belirtileri ilkbahar, yaz ve sonbaharda ortaya çıkabilir. Genellikle havadaki küf sporlarına veya ağaç, çimen ve yabani otların polenlerine karşı alerjik duyarlılıktan kaynaklanır.
Yıllık: Yıllık alerjik riniti olan kişiler, yıl boyunca belirtiler yaşarlar. Genellikle toz akarları, evcil hayvan tüyleri veya kepeği, hamamböceği veya küften kaynaklanır. Altta yatan veya gizli gıda alerjileri nadiren uzun süreli nazal belirtilere neden olur.
Bazı insanlar, belirli polen mevsimlerinde kalıcı semptomlarla kötüleşen her iki tür alerjik riniti de yaşayabilir. Sigara veya diğer dumanlar, parfümler, temizlik ürünleri ve diğer güçlü kokular gibi tahriş edici maddeler dahil olmak üzere rinit için alerjik olmayan nedenler de vardır.
Alerjik Rinit Belirtileri
Alerjik riniti olan kişiler genellikle polen veya toz gibi alerjiye neden olan bir maddeyi soluduktan sonra belirtiler yaşarlar. İlkbaharda en yaygın tetikleyiciler ağaç ve çimen polenleridir. Sonbaharda, yaygın bir alerjen yakupotu veya diğer yabancı ot polenleri veya dış mekan küfüdür. Hassas bir kişi bir alerjeni soluduğunda, vücudun bağışıklık sistemi aşağıdaki belirtilere neden olabilir:
- Burun tıkanıklığı,
- Burun akıntısı,
- Genellikle burun, ağız, göz veya boğazda kaşıntı,
- Kırmızı ve sulu gözler,
- Kabarık, şiş göz kapakları,
- Hapşırma,
- Öksürük,
Semptomlar ayrıca aşağıdaki gibi yaygın tahriş edici maddeler tarafından tetiklenebilir:
- Sigara içmek,
- Parfüm veya saç spreyi ve duman gibi güçlü kokular,
- Temizleme solüsyonları, havuz kloru, araba egzozu ve diğer hava kirleticileri,
- Oda spreyleri.
Alerjik rinit şu durumlara neden olabilir:
- Azalan konsantrasyon ve odaklanma,
- Sınırlı faaliyetler,
- Azalan karar verme kapasitesi,
- Bozulmuş el-göz koordinasyonu,
- Bir şeyleri hatırlama sorunları,
- Sinirlilik,
- Uyku bozuklukları,
- Yorgunluk,
- İş veya okulda kaçırılan günler,
- Daha fazla motorlu araç kazası,
- Daha fazla okul veya iş kazası.
Alerjik rinitli çocukların çoğu ebeveynleri, çocuklarının alerji mevsiminde daha huysuz ve sinirli olduklarını söylemiştir. Çocuklar semptomlarını her zaman sözlü olarak ifade edemedikleri için, okulda ve evde hareket ederek rahatsızlıklarını ifade edebilirler. Ek olarak, bazı çocuklar alerjiye sahip olmanın kendilerini diğerlerinden ayıran bir damgalama olduğunu düşünürler.
Alerji belirtilerinin neden olduğu sinirlilik veya diğer semptomların dikkat eksikliği bozukluğu ile karıştırılmaması önemlidir. Uygun tedavi ile belirtiler kontrol altında tutulabilir, öğrenme ve davranışta aksaklıklar önlenebilir.
Alerjik rinit belirtilerinin başka nedenleri de vardır, en yaygın olanı soğuk algınlığıdır. Çoğu enfeksiyon nispeten kısa sürelidir ve semptomlar üç ila yedi gün içinde düzelir.
Birçok insanda tekrarlayan veya kronik burun tıkanıklığı, aşırı mukus üretimi, kaşıntı ve alerjik rinitinkine benzer diğer burun semptomları vardır. Bu gibi durumlarda, neden alerji olmayabilir.
Alerjik Rinit Teşhisi
Bir alerji uzmanına danışmak, alerjik rinit belirtilerini teşhis etmenin ve tedavi etmenin ve rahatlamanıza yardımcı olmanın en etkili yoludur. Alerjistiniz, yaşam tarzınızda belirtilerinizin nedenini tam olarak belirlemenize yardımcı olacak ipuçlarını arayarak ayrıntılı bir öykü alarak başlayabilir. Diğer şeylerin yanı sıra, iş ve ev ortamınız (evcil hayvanınız olup olmadığı dahil) ailenizin tıbbi geçmişi ve belirtilerinizin sıklığı ve şiddeti hakkında size sorulacaktır. Alerjik rinitin teşhisinde genellikle deri prick testi kullanılır. Bu testte, az miktarda şüpheli alerjen cildinize yerleştirilir ve vücudunuzun bu alerjene tepki verip vermeyeceği gözlemlenir. Alerjenin yerleştirildiği bölgede, kızarıklık, kabarıklık, kaşıntı gibi bulguların meydana gelmesi, alerjiniz olduğu anlamına gelir.
Alerjik Rinit Tedavisi
Alerjik rinit veya saman nezlesinin mevsimsel veya çok yıllık formlarını yönetmede ilk yaklaşım, mümkünse semptomları tetikleyen alerjenlerden kaçınmak olmalıdır.
- Polen sayımları zirvede olduğunda, genellikle sabah ortası ve akşamın erken saatlerinde (bu bitki polenine göre değişebilir) ve rüzgarın polenleri etrafa savurduğu zamanlarda olabildiğince kapalı bir yerde kalın.
- Evin içine polen ve küf çekebilen pencere fanları kullanmaktan kaçının.
- Gözünüze giren polen miktarını en aza indirmek için dışarıdayken gözlük veya güneş gözlüğü takın.
- Giysileri kuruması için dışarıya asmayın; polen havlulara ve çarşaflara yapışabilir.
- Gözlerini ovmamaya çalışın; bunu yapmak semptomlarınızı daha da kötüleştirebilir.
- Pencereleri kapalı tutun ve arabanızda ve evinizde klima kullanın. Klima ünitenizi temiz tuttuğunuzdan emin olun.
- Özellikle yatak odasında toz akarlarına maruz kalmayı azaltın.
- Küfe maruz kalmayı sınırlamak için, evinizdeki nemi düşük tutun (yüzde 30 ila 50 arasında) ve banyolarınızı, mutfağınızı ve bodrumunuzu düzenli olarak temizleyin
- Zeminleri kuru toz veya süpürme yerine nemli bir bez veya paspasla temizleyin.
- Hayvanları sevdikten hemen sonra ellerinizi yıkayın.
- Evde beslenen bir evcil hayvana alerjiniz varsa, evcil hayvanınızı mümkün olduğunca evinizden uzak tutun. Evcil hayvanın içeride olması gerekiyorsa, onu yatak odanızdan uzak tutun, böylece uyurken evcil hayvan alerjenlerine maruz kalmazsınız.
Alerjik Rinitte İlaç Tedavisi
Alerjik riniti tetikleyen birçok alerjen havada bulunur, bu nedenle bunlardan her zaman kaçınamazsınız. Semptomlarınız tetikleyicilerden kaçınarak iyi kontrol edilemiyorsa, alerji uzmanınız burun tıkanıklığını, hapşırmayı ve kaşıntılı ve akan bir burnu azaltan ilaçlar önerebilir. Bu ilaçlar, ağızdan alınan tabletler, sıvı ilaçlar, burun spreyleri ve göz damlaları gibi birçok biçimde mevcuttur. Bazı ilaçların yan etkileri olabilir, bu nedenle bu tedavileri alerji uzmanınızla görüşmeniz sizin için faydalı olacaktır.
Burun içi kortikosteroidler: Burun içi kortikosteroidler, alerjik riniti tedavi etmek için en etkili ilaç sınıfıdır. Burun tıkanıklığını, hapşırmayı, kaşıntıyı ve burun akıntısını önemli ölçüde azaltabilirler.
Antihistaminikler: Antihistaminikler genellikle alerjik riniti tedavi etmek için kullanılır. Bu ilaçlar, alerjik bir reaksiyon meydana geldiğinde vücudunuzda salınan tahriş edici kimyasal olan histaminin etkilerine karşı koyar. Diğer kimyasallar dahil olmasına rağmen, histamin öncelikle semptomlara neden olmaktan sorumludur. Antihistaminikler göz damlalarında, burun spreylerinde ve en yaygın olarak oral tabletlerde ve şurupta bulunur.
Dekonjestanlar: Dekonjestanlar, şişmiş burun dokusunun neden olduğu tıkanıklığı ve basıncı gidermeye yardımcı olur. Antihistaminik içermezler, bu nedenle antihistaminik yan etkilere neden olmazlar. Alerjik rinitin diğer belirtilerini hafifletmezler. Oral dekonjestanlar reçeteli ve reçetesiz ilaçlar olarak mevcuttur ve genellikle antihistaminikler veya diğer ilaçlarla kombinasyon halinde bulunur. Reçetesiz dekonjestan burun spreyleri dakikalar içinde etki eder ve saatlerce sürer, ancak alerji uzmanınız tarafından talimat verilmedikçe bunları bir seferde birkaç günden fazla kullanmamalısınız. Uzun süreli kullanım, rinitis medicamentosa’ya veya burun dokusunun yeniden şişmesine neden olabilir, bu da daha sık tıkanıklığa yol açar ve ilacı önerilenden daha sık yeniden dozlama ihtiyacına yol açar
İmmünoterapi
İlaçlarla tedaviye iyi yanıt vermeyen veya ilaçlardan yan etkiler yaşayan, kaçınılmaz alerjen maruziyeti olan veya alerjilerine daha kalıcı bir çözüm isteyen kişilere immünoterapi önerilebilir. İmmünoterapi, alerjik semptomları kontrol etmede çok etkilidir. İki tür immünoterapi mevcuttur; alerji iğneleri ve dil altı (dil altı) tabletler.
Alerji iğneleri: Tipik olarak üç ila beş yıl süren bir tedavi programı, idame dozuna ulaşılana kadar sık sık artan dozlarda uygulanan seyreltilmiş bir alerji özütünün enjeksiyonlarından oluşur. Daha sonra enjeksiyon programı değiştirilir, böylece enjeksiyonlar arasında daha uzun aralıklarla aynı doz verilir. İmmünoterapi, vücudun alerjenin etkilerine tolerans geliştirmesine yardımcı olur, alerjene maruz kalmanın neden olduğu semptomların yoğunluğunu azaltır ve bazen cilt testi reaksiyonlarını ortadan kaldırabilir.
Dil altı tabletler: Dil altı tabletlerde alerji uzmanınızın önerdiği dolarda tedaviyi evinizde de uygulayabilirsiniz. Bu tabletlerde de amaç, vücudunuzu alıştırmaktır.