Hamile olan kişiler koronavirüs aşısı olup olmama konusunda hem kafa karışıklığı yaşıyor hem de endişe yaşıyor. Konuyla ilgili çok sayıda söylem ve haber yapılırken kafa karışıklığı daha da artıyor. Bu yazımızda bilimsel verilerle gebelerin aşı olup olamayacağı konusunda bilgilere yer verdik.
Gebeler Neden Endişeli?
COVİD-19 aşılarının klinik çalışmalarında gebeler ve emziren anneler çalışma dışında tutulmuştur ve aşının güvenliği konusunda sınırlı sayıda veri vardır. Bazı aşıların pıhtılaşma yaptığına dair çıkan haberler, özellikle gebelerde endişeleri biraz daha artırmıştır.
İngiltere’de aşılama çalışmalarının uygulandığı ilk dönemlerde gebelik döneminde aşı uygulanmaması, emzirme döneminde aşı uygulanmaması ve ilk aşıdan sonra üç ay gebelik düşünülmemesi önerisinde bulunulmuştur.
Daha sonra Aralık 2020 sonrasında gebe kalmaya çalışan kadınların aşılamadan sonra gebelikten kaçınmaları gerekmediğini belirtilmiştir.
Ocak ayından itibaren Public Health England, “yanlışlıkla aşılamanın ardından gebeliğin sonlandırılmasının tavsiye edilmemesi gerektiğini” bildirdi ve daha sonra “hamile bir bireye bir COVID-19 aşısı verilirse, aşının canlı SARS-CoV-2 virüsü içermediğine ve bu nedenle kendisinde veya vücudunda COVID-19 enfeksiyonuna neden olmayacağına dair güvence verilmesi gerektiği” bildirilmiştir.
İrlanda’da izin verilen üç COVID-19 aşısının tümü, 14 haftadan küçük veya 36 haftadan fazla hamile kadınlar için önerilmemektedir (kadınlar 36 haftadan fazla hamileyse aşı doğum sonrasına ertelenmelidir).
Sonuç olarak koronavirüs aşıları konusunda ilk zamanlar gebeler ve gebelik düşüncesinde olanlara negatif yönde bildirimler sunulmasından dolayı gebeler, gebelik planlayanlar ve gebeler, konuyla ilgili endişelenmekte haklılar.
Hamile kadınlar, güvenlik endişeleri ve mevcut aşıların SARS-CoV-2 varyantlarına karşı etkinliğine ilişkin şüpheler nedeniyle COVID-19 aşısı olmak istemeyebilir. Gebelerin aşılanmasına karşı tavsiyelerde bulunan ya da kısa vadede gebelik planlayan bazı kurumlar tarafından başlangıçta yapılan iletişimin, toplumda iz bırakmış olması da mümkündür.
Gebelik ve Emziren Anneler İçin Son Durum Nedir?
Hamile kadınlarda aşılamayı kontrendike edebilecek veri yok ve Gelişimsel ve Üreme Toksisitesinden kaynaklanan önemli güvenlik sinyalleri de yoktur. Uluslararası Jinekoloji ve Obstetrik Federasyonu (FIGO) Mart ayı başlarında pozisyon bildirisini yayınladı. “Hamile veya emziren kadınlar için COVID-19 aşılarının rutin kullanımını önermek için yeterli kanıt bulunmadığını” belirtti, ancak “hamile kadınlar için aşılamanın potansiyel faydalarından daha ağır basacak gerçek veya teorik hiçbir risk olmadığını da ekledi. ” Bu nedenle FIGO, hamile ve emziren kadınlara COVID-19 aşısı sunulmasını desteklemektedir.
Genel olarak aşıların büyük çoğunluğu, aşıların yararı potansiyel riskinden daha ağır bastığında hamile kadınlara önerilir. Bugüne kadar bildiğimiz kadarıyla, fetusa yönelik tek teorik risk, canlı aşıların uygulanmasından kaynaklanıyor olabilir, ancak CIVID-19’a karşı yapılan aşılar canlı değildir.
Biontech aşısı
Bir lipid nanoparçacığı tarafından kapsüllenen mRNA, SARS-CoV-2’nin insan hücrelerine girmesini ve replikasyon sürecini başlatmasını sağlayan kısmı olan spike glikoprotein antijenini kodlar. Vücudun hücreleri aracılığıyla üretilen spike glikoprotein, bağışıklık hücrelerini SARS-CoV-2’ye karşı antikorlar oluşturması için uyarır. Bu aşılar canlı virüs aşıları değildir, adjuvan kullanmazlar, hücre çekirdeğine girmezler, aşı alıcılarının DNA’sı ile etkileşime girmezler veya genetik değişikliklere neden olmazlar ve mRNA birkaç gün sonra doğal olarak bozulur. Bu özellikler onların bazı genetik değişikliklere neden olmalarını engeller. Bu nedenle, Biontech aşısı, hamile kadınlar veya aşılı hamile kadınlardan gelen fetüsler dahil olmak üzere aşı alıcılarında SARS-CoV-2 enfeksiyonuna veya COVID-19’a neden olamaz.
Bu aşıların özellikleri, etki mekanizmaları, hamile olmayan bireyler üzerinde yapılan klinik deneylerin sonuçları, güvenlik ve etkinlik profillerinin hamile olmayan bireylerde gözlenenden farklı olmadığını göstermektedir.
COVID-19 aşıları ve hamile hayvanlarda yapılan çalışmalar
Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı üzerindeki gelişimsel ve üreme toksikolojisi (DART) çalışmaları, hayvanlarda hiçbir doğurganlık veya üreme toksisitesi göstermemiştir. Ayrıca Moderna, Janssen ve AstraZeneca COVID-19 aşısı üzerinde yapılan ön DART hayvan çalışmaları hamilelikte herhangi bir zararlı etki göstermedi.
COVID-19 Aşıları Pıhtılaşmaya Neden Olur Mu?
COVID-19 AstraZeneca aşısı ile aşılanmış çok az sayıda bireyde düşük sayıda trombosit gibi olağandışı özelliklere sahip bazı tromboembolik olaylar meydana geldiğinden bu aşı için bazı endişeler dile getirilmiştir. Aşı alıcıları, yakın zamanda COVID-19 Aşısı AstraZeneca almış az sayıda kişide tromboembolik olayların bildirildiği konusunda bilgilendirilmelidir.
EMA’nın PRAC’ı, sağlık uzmanlarını COVID-19 AstraZeneca aşısı alıcılarında olası tromboembolik vakalara karşı aşılamadan 3 gün sonra uyanık olmaya çağırıyor ve bu alıcıları tromboembolizm belirtileri (örneğin; kolay kanama veya morarma ve özellikle aşının ötesinde kalıcı veya şiddetli baş ağrısı) için acil tıbbi yardım almaları konusunda uyarmalarını tavsiye ediyor. Ülkemizde Astra Zenaca aşısı yapılmamaktadır. Biontech aşısı sonrası da çok nadir de olsa pıhtılaşma problemi bildirilmiştir.
Gebe Kadınlarda COVID-19 Aşı Güvenliği
COVID-19 aşılarının yan etkileri ve alerjik reaksiyonlarının hamile kadınlar için hamile olmayan kişilerden farklı olması beklenmemektedir ve gözlemsel çalışmalardan elde edilen ön veriler bekleneni doğrulamaktadır. Sonuç olarak, birçok dernek ve toplum, COVID-19 aşılı hamile kadınlarda belirli bir olumsuz olayın beklenmediği konusunda hemfikirdir.
Pfizer-BioNTech, Moderna ve AstraZeneca COVID-19 aşı denemeleri sırasında COVID-19 aşısı olan kadınlarda kaza sonucu gebelikler meydana geldi ve COVID-19 aşılı ve plasebo aşılı kadınlar arasında düşük oranlarında hiçbir fark ortaya çıkmadı. Gebeliklerin hiçbiri herhangi bir konjenital malformasyon bildirmedi.
Koronavirüs enfeksiyonu ciddi hastalığa neden oluyor
Koronavirüs, milyonlarda kişinin ölümün neden olmuş ciddi bir hastalıktır. Gebelerin bu enfeksiyona daha kolay yakalandığına veya hastalığın şiddetinin bu kişilerde değişiklik gösterdiğine yönelik bir veri yoktur. Ancak gebeler, şiddetli COVİD-19 için risk faktörüdür.
Büyük çalışmalardan elde edilen veriler, hamile kadınların yaklaşık %8-11’inin COVID ile ilgili morbidite için hastaneye yatırılması gerektiğini ve hamile kadınların %2 ile %4’ünün yoğun bakım ünitesine yatırılması gerektiğini göstermektedir.
Bazı araştırmalara göre, hamile kadınlarda ileri anne yaşı, gebelik öncesi obezite, astım, kardiyovasküler hastalık, pregestasyonel diyabetes mellitus, kronik hipertansiyon, kronik akciğer hastalığı, sağlık bakımı gerekliliği, meslek gibi ciddi COVID-19 için bazı risk faktörlerinin varlığı daha ciddi COVID-19 hastalığına neden olduğu bildirilmiştir.
Ek olarak, COVID-19’lu hamile kadınların erken doğum riskinde artış olabilir. Bu kanıtlar göz önüne alındığında, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), hamileliği ciddi COVID-19 riskinde artışa yol açan bir faktör olarak dahil etmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü özellikle sağlık çalışanı olan gebelerin ve kronik hastalığı olan gebelerin COVID-19 için riskli olduğunu bildirmiştir ve bu grubun özellikle aşı olmasını tavsiye etmiştir.
Biontech aşısı için hamile kadınlar üzerinde klinik deneyler başlatılıyor
Pfizer Inc. ve Alman ortağı BioNTech SE, 30 µg SARS CoV-2 RNA aşı adayının güvenliğini, tolere edilebilirliğini ve immünojenisitesini değerlendirmek için randomize (1:1), plasebo kontrollü, gözlemci-kör bir çalışma başlatıyor. (BNT162b2), 27 0/7 ve 34 0/7 gebelik haftaları arasında komplikasyon riski bilinmeyen 350 gebeye 21 gün arayla iki doz halinde uygulanmıştır. Aşama 3, 24 0/7 ve 34 0/7 gebelik haftaları arasında olan sağlıklı hamile kadınlar arasında BNT162b2’nin güvenliğini, tolere edilebilirliğini ve immünojenisitesini değerlendirmeye başlayacaktır. Faz 3, faz 2 ile birlikte yaklaşık 4.000 hamile kadını içerecektir
Öneriler
- COVID 19 aşıları canlı aşı değildir ve bu aşıların gebelere ve çocuğa zarar verdiğine dair bir kanıt yoktur.
- COVID-19 aşıları SARS-CoV-2 enfeksiyonuna neden olmaz.
- COVID-19 antikorları geliştirirken normal bir vücut reaksiyonu olduğundan, COVID-19 aşılarında grip benzeri hastalık gibi yan etkilerin beklenebilir.
- COVID-19’a karşı maksimum korumayı elde etmek için bazı COVID-19 aşıları için ikinci dozun yapılması faydalı olacaktır.
- Onlarca yıldır hamile ve emziren kadınlara birkaç aşı güvenli bir şekilde verilmiştir.
- Hamilelik sırasında uygulanan COVID-19 aşılarına ilişkin erken güvenlik verilerinin herhangi bir güvenlik endişesi ortaya koymadığını;
- Kadınlar, kendilerine sunulan ve aşının COVID-19 hastalığından yüksek düzeyde koruma sağlama yeteneğinden emin olabilecek herhangi bir COVID-19 aşısını almalıdır.
COVID-19 aşısının ardından ateşi olan hamile kadınlar asetaminofen alabilirler, bunun hamilelikte kullanımının güvenlidir ve COVID-19 aşılarına karşı antikor yanıtını etkilemez.
Bugün, tüm kılavuzlar, herhangi bir yetkili COVID-19 aşısı almadan önce gebelik testinin bir gereklilik olmaması gerektiğini kabul etmektedir.
Bazı kılavuzlar, COVID-19 aşısının hamileliğin herhangi bir üç aylık döneminde uygulanabileceğini öne sürüyor. Diğerleri, COVID-19 aşısını mümkün olan en kısa sürede önermektedir.
SMFM, önceki semptomatik veya asemptomatik SARS-CoV-2 enfeksiyonu öyküsünden bağımsız olarak aşılamanın önerilmesi gerektiğini ve bu nedenle aşıya karar vermek için viral veya serolojik testlerin önerilmediğini hemen açıkladı
ACOG, COVID-19 aşılarının başka bir aşının alınmasından sonraki 14 gün içinde uygulanmaması gerektiğini, bu nedenle hamile kadınlarda Tdap ve influenzanın COVID-19 aşılarının uygulanmasından sonra 14 gün ertelenmesi gerektiğini savunuyor.
SOGC, Hepatit B gibi bir virüse maruz kalınması nedeniyle acilen bir aşı gerekmediği sürece, başka bir aşı almadan önce 28 gün beklemeyi öneriyor.
Toplumda bulaşma oranının yüksek olduğu ve meslekleri nedeniyle yüksek SARS-CoV-2 maruziyeti riski taşıyan sağlık çalışanları, daha düşük riskli görevlere atanmalıdır.
Doğurganlık tedavileri ve aşılama
Bununla birlikte, aşının doğurganlık üzerindeki potansiyel etkileriyle ilgili her gün birçok soru ortaya çıkıyor ve bu sorular hala cevapsız. Aynı zamanda Üreme ve Klinik Bilimciler Derneği ve İngiliz Doğurganlık Derneği tarafından da onaylandığı üzere, aşının çiftin doğurganlığını etkileyebileceğine dair hiçbir kanıt bulunmadığını bildirerek bu konuyla yakın zamanda karşılaştı.
Aşı olan erkek ve kadınlarda, yardımcı üreme tedavilerinin aşı tamamlandıktan sonra en az birkaç gün ertelenmesi ihtiyatlı görünmektedir.
İngiliz Doğurganlık Derneği, tekrarlayan düşük öyküsü olan ve tekrar gebe kalmaya çalışan kadınlar için COVID-19 aşısının ertelenmemesini önermektedir.
Sonuç
Kadınlar ve sağlık hizmeti sağlayıcıları, hamilelik ve emzirme döneminde COVID-19 aşısı hakkında kanıta dayalı önerileri destekleyebilecek, hamile veya emziren kadınlar, fetüsler ve yenidoğanlar için COVID-19 aşılarının güvenliği ve etkinliğine ilişkin klinik deney verileriyle acilen sonuçlara ihtiyaç duymaktadır. Bununla birlikte, şu anda hamile olan kadınlar ve çocukları için hemen şimdi ne yapacağımıza karar vermeliyiz çünkü mevcut kanıtlar, aşılanmamış hamile kadınların anne için sonuçları olasılığı ile birlikte ciddi COVID-19 riski altında olduğunu göstermektedir.
Hamilelik durumu veya emzirme nedeniyle kadınlar aşılamadan dışlanmamalıdır. Gebe kadınların COVID-19 aşısından men edilmesi
Paternalist bir karardır,
Hamile kadınları ve çocuklarını ciddi risklere karşı savunmasız bırakır,
Kadınları kendi sağlıkları ve yavrularının sağlığı ile ilgili kararların dışında bırakır. Varsayılan pozisyon, hamile veya emziren kadınların sadece belirli gerekçelerle gerekçelendirildiği takdirde hariç tutulduğu bir “dahil olma karinesi” olmalıdır.
Hamile kadınlarla ilgili klinik deney verilerinin mevcut olmaması nedeniyle, hamile kadınlar ve yavruları için aşıların güvenliğini aşağıdaki bilgiler aracılığıyla değerlendirmeye devam etmeliyiz:
COVID-19 aşılarının özellikleri ve etki mekanizması,
Hamile olmayan yetişkin popülasyonda denemeler sırasında uygulanan COVID-19 aşılarının güvenlik verileri,
DART hayvan modeli çalışmalarından elde edilen COVID-19 aşılarının güvenlik verileri,
COVID-19 aşılarının güvenlik verileri denemeler sırasında yanlışlıkla aşılanmış hamile kadınlardan elde edilen veriler,
Gözetim sistemleri ve gözlemsel çalışmalar sayesinde hamile kadınlardan elde edilen COVID-19 aşılarının güvenlik verileri.
Bu tür veriler, COVID-19 aşısıyla ilgili kararın dayandırılacağı bir dizi kanıt sağlayabilir. Şimdiye kadar, diğer şüpheler aşının etkinliği ile ilgilidir. Bazı şüpheler yanlış bilgiden kaynaklanır ve asılsızdır. Sürekli endişe verici haberler, daha sonra SARS-CoV-2 ile enfekte olan bazı COVID-19 aşılı kadınları bilgilendiriyor.
Bazı şüpheler kurulur; aslında, orijinal virüsün SARS-CoV-2 varyantları üzerinde COVID-19 aşılarının koruma süresi ve etkinliği bilinmemektedir.
Ayrıca, gebelikte uygulanan COVID-19 aşılarının, antikorların plasenta üzerinden transferi yoluyla yeni doğanlara ve bebeklere SARS-CoV-2 enfeksiyonuna karşı koruma sağlanması gibi başka olası olumlu etkileri olabilir. Bu bulgu, SARS-CoV-2 pozitif annelerden doğan yenidoğanlarda antikor bulan diğer çalışmaların bulgularıyla tutarlıdır.
COVID-19 aşılı doğum sonrası annelerin bebeklerine anne sütü yoluyla pasif bağışıklık sağlama olasılığı da aynı derecede umut verici görünmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü Önerisi
COVID-19 aşısı, SARS-CoV-2’ye (örneğin sağlık çalışanları) maruz kalma riski yüksek olan veya ciddi COVID-19 risklerini artıran komorbiditeleri olan hamile kadınlara sunmaktadır.
Karar, sağlık kuruluşu ile istişare edilerek alınır.
CDC Önerisi
COVID-19 aşısı hamile kadınlara kısıtlama olmaksızın sunulmasını öneriyor.
Sonuç olarak gebelerde:
Gebelerin, ciddi COVID enfeksiyonuna yakalanmaması için aşılarını olmaları faydalı olur. Covid aşılarının canlı aşı olmaması;
Gebelere ve çocuklara zararlı olduğunu gösteren kanıt olmaması
Aşıların faydalarının risklerine göre daha fazla olması nedeniyle gebeliğin ilk 3 ayı hariç yapılması faydalı olur.
Tüp bebek tedavisi görenlerde aşılama
Tüp bebek tedavisi gören annelerin koronavirüse yakalanmaması için aşılarını olmaları faydalı olur.
Covid aşılarının canlı aşı olmaması,
COVİD aşılarının doğurganlığı etkilediğini gösteren kanıt olmaması,
Tüp bebek tedavilerinin aşının yapılmasından birkaç gün sonra yapılması faydalı olur.
Gerek Sinovac gerek Biontech gerekse Rus aşısı yaptırabilirler.
Gebelik düşünenler
Gebelik düşünenlerin koronavirüse yakalanmaması için aşılarını olmaları faydalı olur.
Covid aşılarının canlı aşı olmaması,
Doğurganlığa zararlı etkilerinin olmaması,
Anne karnındaki çocuğa zarar verdiğini gösteren kanıt olmaması nedenleriyle,
Aşıların faydalarının risklerine göre daha fazla olması nedenleriyle gebelik düşünenlerin aşı yapılması faydalı olur. Aşı öncesi gebelik testi yapmalarına gerek yoktur
***Daha önce farkına varmada COVID enfeksiyonu geçirmiş olabilirim diyenlerin aşı öncesi test yaptırmalarına gerek yoktur.
Cevapla
Want to join the discussion?Feel free to contribute!