Oral Alerji Sendromu Nedir?

Alerjik hastalıklar sadece ciltte kaşıntı ya da solunum yolu sorunlarıyla sınırlı değildir. Bazı kişilerde meyve ve sebze tüketildikten hemen sonra ağız içinde kaşıntı, yanma veya dudaklarda şişlik gelişebilir. Bu tabloya Oral Alerji Sendromu (OAS) adı verilir.

OAS, özellikle polen alerjisi olan kişilerde sık görülür. Çünkü polenlerde bulunan bazı proteinler, meyve ve sebzelerdeki benzer yapılarla çapraz reaksiyon oluşturur. Bu nedenle bahar aylarında polen alerjisi olan bir kişi, elma ya da şeftali yediğinde aniden ağız içinde rahatsızlık yaşayabilir.

Bu yazıda, oral alerji sendromunun nedenlerini, belirtilerini, tanı yöntemlerini ve tedavisini ayrıntılı biçimde inceleyeceğiz.

Oral Alerji Sendromu Nedir?

Oral Alerji Sendromu, bağışıklık sisteminin bazı çiğ meyve, sebze ve kuruyemişlerdeki proteinlere karşı geliştirdiği alerjik reaksiyondur. Bu durum genellikle polen alerjisi olan kişilerde görülür ve bu nedenle polen-gıda alerji sendromu olarak da bilinir.

En sık ilişkili polen türleri:

• Huş poleni

• Ot polenleri

• Küçük taneli çimen polenleri

Oral Alerji Sendromu Belirtileri

OAS belirtileri genellikle hafif seyretse de bazı durumlarda ciddi reaksiyonlara yol açabilir.

En sık görülen belirtiler

• Ağız içinde kaşıntı ve yanma

• Dudaklarda ve dilde şişlik

• Boğazda gıcık hissi

• Hafif yutma güçlüğü

• Nadiren mide bulantısı

Daha ciddi belirtiler (seyrek)

• Yaygın ürtiker

• Solunum sıkıntısı

• Anafilaksi (çok nadir ama hayatı tehdit edebilir)

Belirtiler genellikle çiğ gıda tüketildikten dakikalar içinde başlar ve kısa sürede kaybolur.

Hangi Gıdalar Oral Alerji Sendromuna Yol Açar?

OAS, farklı polen türleriyle ilişkili olarak çeşitli gıdalarda ortaya çıkabilir.

Huş poleni ile ilişkili gıdalar

• Elma

• Armut

• Şeftali

• Erik

• Kiraz

• Havuç

Ot polenleri ile ilişkili gıdalar

• Karpuz

• Kavun

• Domates

• Portakal

Lateks ile ilişkili gıdalar (Lateks-fruit sendromu)

• Muz

• Avokado

• Kivi

• Kestane

Oral Alerji Sendromunun Nedenleri

OAS’ın temel nedeni çapraz reaksiyondur. Polenlerde bulunan bazı proteinler, meyve ve sebzelerdeki proteinlere benzerlik gösterir. Bağışıklık sistemi bu benzerliği ayırt edemediği için gıdaya da alerjik tepki verir.

Örneğin:

• Huş poleni → Elma, şeftali alerjisi

• Ot poleni → Kavun, karpuz alerjisi

• Lateks → Muz, kivi, avokado alerjisi

Oral Alerji Sendromu Tanısı

1. Klinik öykü

Belirtilerin belirli gıdaları çiğ tükettikten hemen sonra ortaya çıkması tanı için çok önemlidir.

2. Alerji testleri

• Cilt prick testleri (polen ve şüpheli gıdalarla)

• Spesifik IgE kan testleri

• Bileşen bazlı testler (PR-10 proteinleri, profilin gibi alerjenleri ayırmak için)

3. Eliminasyon ve provokasyon

Şüpheli gıdanın diyetten çıkarılmasıyla şikâyetlerin azalması ve tekrar eklendiğinde ortaya çıkması tanıyı destekler.

Oral Alerji Sendromu Tedavisi

1. Kaçınma

• Çiğ meyve ve sebzelerden uzak durulmalı

• Pişirme yöntemi çoğu zaman alerjen proteinleri etkisiz hale getirir. Örneğin elma çiğ halde sorun yaratırken, pişirilmiş komposto olarak tolere edilebilir.

2. İlaç tedavisi

• Antihistaminikler: Hafif belirtilerde etkili olabilir.

• Acil durumlarda epinefrin otoenjektörü: Çok nadir görülse de ciddi reaksiyon riski olanlarda önerilir.

3. Alerji aşısı (immünoterapi)

Polen alerjisi için uygulanan immünoterapiler, OAS şikâyetlerini de hafifletebilir.

Günlük Yaşamda Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Gıdaları pişirerek tüketmeyi tercih edin.

• Restoranlarda meyve ve sebzelerin çiğ olarak kullanıldığı yemeklerden kaçının.

• Yeni bir meyve veya sebze denemeden önce küçük miktarlarda başlayın.

• Çocuklarda öğretmen ve bakıcıların bilgilendirilmesi çok önemlidir.

Oral Alerji Sendromu ile Karışabilecek Durumlar

• Gıda intoleransı (ör. laktoz intoleransı)

• Gastroözofageal reflü

• Klasik gıda alerjileri

• Besin zehirlenmeleri

Bu nedenle tanı için alerji uzmanına başvurmak önemlidir.

Oral Alerji Sendromunun Prognozu

• OAS genellikle ergenlik ve yetişkinlik döneminde ortaya çıkar.

• Çoğu zaman belirtiler hafiftir ve yaşamı tehdit etmez.

• Polen immünoterapisi alan kişilerde şikâyetler azalabilir.

• Nadir de olsa bazı kişilerde sistemik reaksiyon gelişebilir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Oral Alerji Sendromu kalıcı mıdır?
Genellikle uzun süre devam eder, ancak polen aşısı tedavisiyle şikâyetler hafifleyebilir.

2. Pişmiş gıdalar da alerji yapar mı?
Çoğunlukla hayır. Pişirme, alerjen proteinleri parçalayarak etkisiz hale getirir.

3. Oral Alerji Sendromu anafilaksiye yol açabilir mi?
Çok nadiren evet. Özellikle fındık, kivi ve kereviz gibi gıdalar sistemik reaksiyonlara yol açabilir.

4. OAS çocuklarda görülür mü?
Daha çok ergenlik ve yetişkinlikte görülse de, polen alerjisi olan çocuklarda da ortaya çıkabilir.

Sonuç

Oral Alerji Sendromu, özellikle polen alerjisi olan kişilerde çiğ meyve ve sebze tüketimi sonrası gelişen bir alerji türüdür. Çoğu zaman hafif belirtilerle seyreder, ancak bazı durumlarda ciddi reaksiyonlar da görülebilir.

Doğru tanı, bilinçli beslenme ve gerektiğinde ilaç tedavisiyle OAS yönetilebilir. Polen alerjisi olan bireylerin gıda seçimlerinde dikkatli olmaları ve gerekirse alerji uzmanına başvurmaları hayat kalitelerini artıracaktır.