Çocuklarda Covid-19 ilaçlarının yan etkileri var mı? Alerji yapar mı? İşte anne ve babalara Covid-19 rehberi

Sabah – 11.12.2020

Çocuklarda Covid-19 enfeksiyonu nedeniyle aileler de hekimler de büyük sıkıntılar içindeler. Çocuklarda bu enfeksiyon genellikle çok ciddi seyretmiyor. Çocuklarda tedavi gerektiği zaman genellikle yetişkinlerde yapılan çalışmalara göre değerlendiriliyor. Peki çocuklarda Covid-19 ilaçlarının yan etkileri var mı? Alerji yapar mı? Alerji gelişirse ne olacak? Prof. Dr. Ahmet Akçay Covid-19 enfeksiyonu için sıklıkla kullanılan ilaçların alerji gelişme riskleri ve diğer yan etkileri hakkında bilgi verdi…

Günümüze kadar dünya genelinde 0-9 yaş çocuklarda bu enfeksiyon nedeniyle kayıp çok az olup olanlarda ise genellikle ilk bir yaş civarında oluyor. 10-19 yaş arasında ise yüzde 0.2 ölüm bildirimi yapıldı. Sonuç olarak çocuklarda genellikle klinik tablo hafif seyirli oluyor.

Son zamanlarda ise çocuklarda aşırı enflamatuar yanıt ile ilişkili olarak Kawasaki hastalığı klinik bulgularına benzer klinik tablo nadir olarak tanımlanıyor.

Alerji ve Astım Derneği Başkanı Prof. Dr. Ahmet Akçay, COVİD 19 enfeksiyonu çocuklarda genelde hafif belirtilerle kendini gösterdiğini, genelde bir tedavi gerekmediğini ancak tedavi gereken durumların iyi seçilmesi çok önemli olduğunu belirtti. Çünkü her ilacın da bir yan etkisi var. Faydası ve yan etkileri değerlendirilmeli ve gerçekten gerekli durumda ilaçların kullanılması hayat kurtarıcı olabilir. Bu nedenle Sağlık Bakanlığı önerilerine göre gerekli durumlarda ilaçların başlanması ve yan etkilerin de takip edilmesi önemlidir. Aileler eğer kullanılması gereken durumda bu ilaçları kullanmakta gecikirse ölümcül sonuçlarla karşı karşıya kalacaklarını da bilmeleri gerekiyor.

Çocuklarda ilaçların yan etkileri de tedavi kararı verirken göz önünde tutulmalıdır. Bugün için çocukluk çağında tedavi her hasta için ayrı değerlendirilmeli ve olası ağır vakalarda tedavi planlanmalı. Prof. Dr. Ahmet Akçay COVID 10 enfeksiyonu için sıklıkla kullanılan ilaçların alerji gelişme riskleri ve diğer yan etkileri hakkında bilgi verdi…

HANGİ ÇOCUKLARDA COVİD-19 ENFEKSİYONU İÇİN TEDAVİ VERİLİR?

Zaman zaman COVİD 19 enfeksiyonu nedeniyle çocuklarda da akciğerde zatürre ve Kawasaki sendromuna benzer tablo nedeniyle ağır tablo geliştiğinde tedavi verilmesi gerekmektedir. Özellikle solunum sıkıntısı gelişen, beslenme sorunu ortaya çıkan, immun yetmezliği olan, diyabet, böbrek hastalığı, kalp hastalığı gibi önemli hastalığı olan çocuklarda COVİD 19 enfeksiyonu ağır geçebilir. Enfeksiyonu ağır geçiren ve bu hastalıkları olan çocuklarda tedavi verilmelidir.

ÇOCUKLARDA COVİD-19 ENFEKSİYONU İÇİN HANGİ İLAÇLAR KULLANILIYOR?

Çocuklarda COVID 19 enfeksiyonu için Sağlık Bakanlığı tarafından hidroksiklorokin, lopinavir/ritonavir, favipravir kullanılabilmektedir. Ayrıca antibiyotik olarak sıklıkla azitromisin kullanılmaktadır.

ÇOCUKLARDA COVİD-19 ENFEKSİYONU İÇİN KULLANILAN İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ NELERDİR?

Çocuklar enfeksiyonu hafif geçirdiği için sıklıkla tedavi gerekmemektedir. Ancak ciddi enfeksiyon geçiren ve altta yatan hastalığı olan çocuklarda tedavi gerekebilmektedir. Bu nedenle de kullanılacak ilaçların ne gibi yan etkileri olduğunun bilinmesi de çok önemlidir.

HİDROKSİKLORAKİN (PLAQUANİL)

Hidroksiklorakin normalda Malarya, romatizmal hastalıkları tedavisinde kullanılmaktadır. Hastalık tedavisinde hem virüsün vücuda girmesini engellediği hem de zatürre tedavisinde daha etkili olduğu düşünülmesi nedeniyle kullanılmaktadır.

Çocuklarda COVID 19 enfeksiyonuna bağlı zatürre geliştiğinde bu tedavi tek başına veya azitromisin ile birlikte verilebilmektedir. Pnömoni gelişen çocuklarda ayaktan veya yatırılarak hidroksiklorakin tedavisi kullanılmaktadır.

Hidroksiklorakine karşı genellikle ciddi bir yan etki de görülmez. Çocuklar hidroksiklorakine yan etki gelişme potansiyeli yetişkinlere göre daha fazladır. Hidroksiklorakin ciltte, gözde, kan, kalp ve mide barsak sisteminde yan etkilere neden olabilmektedir.

HİDROKSİKLORAKİNİN SIK GÖRÜLEN YAN ETKİLERİ NELERDİR?

Mide bulantısı, kusma, mide ağrısı ve krampları, iştahsızlık, kilo kaybı, ishal, baş dönmesi, baş ağrısı, kulaklarda çınlama, ruh halinde değişiklik, sinirlilik, deri döküntüsü, kaşıntı veya saç dökülmesi yapabilmektedir.

Nadiren görülen bazı yan etkiler görülmüşse mutlaka doktorunuza haber vermeniz gerekir. Bunlar;

Kas zayıflığı, kontrolsüz hareket, denge veya koordinasyon kaybı, bulanık görme, ışık hassaslığı, ışıkların etrafında haleler görmek, soluk cilt, kolay morarma, kanama, havale geçirme, olağanüstü düşünceler veya davranışlar.

TEDİRGİN OLMAYIN. ÇÜNKÜ;

Bilinmelidir ki, nadiren görülen belirtiler uzun süre kullanılması durumunda ortaya çıkabilen belirtilerdir. COVID 19 tedavisi sırasında bu ilacın kısa süreli kullanılmasından dolayı nadiren görülen yan etkilerin görülmesi beklenmez. Genellikle ciddi bir yan etki görülmez.

GÖZE ETKİSİ OLUR MU?

Gözde retinopati ve kalıcı görme kaybı genellikle uzun yıllar kullanılması halinde gelişme riski olduğu için kısa süreli, kullanımlarda genellikle göz muayenesi gerekmemektedir. Bu hastalık tedavisinde kısa süreli olacağından genellikle göz ile ilgili sorun beklenmez.

KALBE YAN ETKİ YAPAR MI?

Hidroksiklorakin Q-T aralığını uzatarak ventriküler taşikardiye eğilim yaratabilir. Bu nedenle de Q-T uzatan bir durumun olup olmadığı sorgulanmalıdır. Gerekirse EKG çekilerek yakından izlenmelidir. Kardiyak sorun gelişen hastalarda ilk yapılması gereken ilacın dozunu azaltmak ve gerekirse ilacı kesmektir. Q-T aralığını uzatan bir durum olan çocuk ve yetişkinlerde hidroksiklorakin ile azitromisin birlikte kullanılmamaya çalışılmalıdır. Çünkü azitromisin antibiyotiği de QT aralığını uzatabilen ilaçtır.

HİDROKSİKLORAKİN ALERJİ YAPAR MI?

Özellikle ilaç alerjisi olan hastalar haklı olarak hidroksiklorakine karşı alerji gelişir mi endişesi yaşamaktadır. Genellikle hidroksiklorakine karşı önemli bir alerjik reaksiyon gelişmez. Alerji gelişirse de genelde ani gelişmez. Alerjik şoka neden olan ilaç alerjisi oldukça nadirdir. Bu ilaca karşı gelişen alerjik reaksiyonlar genelde hafif cilt döküntüleri şeklindedir. Genellikle alerjik cilt döküntüleri ilaç alımından sonra 2 ile 30 gün sonrasında gelişebilmektedir. Ancak alerjik cilt belirtileri genellikle hafiftir.

Literatürlere baktığımızda hidroksiklorokine karşı nadiren Stevens Johnson syndrome, toksik epidermal nekrozis, eritema multiforme denilen ciltte döküntülü alerjik reaksiyon ve içi sıvı dolu döküntülerle kendini gösteren akut ekzantematoz püstülozis görülen vaka bildirimleri vardır.

HİDROKSİKLORAKİNE KARŞI ALERJİK REAKSİYON GELİŞİRSE NE YAPILIR?

Hidroksiklorakin tedavisinin etkisi tartışmalı olması nedeniyle alerji gelişmesi durumunda ilacın kesilmesi önerilir. COVID 19 enfeksyonu için genellikle kısa süreli kullanıldığı için alerji gelişmesi durumunda ilacın kesilmesi yeterli olacaktır. Bu ilacı uzun süre kullanılması gereken bazı hastalıklarda dezentizasyon yöntemiyle (çok küçük dozda başlanıp ilaç dozu kademeli artırılarak) başarılı bir şekilde ilacın kullanılabildiği bildirilmektedir.

İLACA KARŞI ALERJİ GELİŞECEĞİNİ TESTLE ANLAYABİLİR MİYİZ?

İlaç alerjisi olanlarda daha önceden bu ilaca karşı alerji gelişme riski olup olmadığını anlamak için her hastaya test yapılması önerilmez. Daha önceden bu ilaca karşı alerji gelişenlerde sırta yapıştırma tarzında alerji testi yapılması düşünülebilir. İlaç alımından sonra ilk 2 saatte ciddi reaksiyon gelişen kişilerde özel alerji testleri yapılabilir.